رونق نظریه‌پردازی چگونه اقتدار علمی ایجاد می‌کند؟

دبیر هیئت کرسی‌های نظریه‌پردازی و نقد و مناظره ضمن تشریح وضعیت ایران در تولید علم رونق نظریه‌پردازی را یکی از راه‌های مهم برای تبدیل شدن به یک کشور تولید کننده علم می‌داند.

گروه دانشگاه - فاطمه کریمی: «العلم‌ سلطان»، شاید دقیق‌ترین و بهترین مفهوم قابل ارائه نسبت به واژه علم در دنیای امروز باشد که قرن‌ها پیش در کلام گهربار مولای متقیان علی (ع) در نهج‌البلاغه بیان شده است. عبارتی که بارها و طی سال‌های متوالی از سوی رهبر معظم انقلاب در دیدارهای مختلف با نخبگان، دانشجویان و دانشگاهیان شنیده شده و زینت بخش این مجالس در حسینیه امام خمینی (ره ) بوده است.

رهبر انقلاب، تولید علم، تربیت عالم و جهت‌دهی به علم و عالم را از مهمترین وظایف دانشگاهها دانسته و همواره بر تولید علم بومی بر اساس نیازهای کشور تاکید دارند. تولید علم علاوه بر بی‌نیازی دانشگاهها و جامعه ما از مدل‌های غربی برای کشور اقتدار ایجاد می‌کند این مسئله برای جامعه ما که طی سالیان گذشته به مفهوم کامل وابسته بود و امروز هم در برخی از حوزه‌های علمی به دلایل مختلفی چون عقب‌ نگه‌داشته شدن از تولید علم، همچنان مصرف کننده علم است، قابل توجه است.

جامعه علمی ما در حال حاضر در برخی علوم به خصوص علوم‌انسانی مصرف‌گراست و اگر می‌خواهیم اقتدار علمی پیدا کنیم باید به تولید علم در این بخش بیشتر بپردازیم.

به طور قطع برای رهایی از این فضا چاره‌ای جز تولید علم بومی نداریم. اگر علم را درخت فرض کنیم شاخه‌های این درخت نظریه‌ است. اگر نظریه‌پردازی درستی نسبت به نیازها و مسائل مورد نیاز جامعه علمی خود نداشته باشیم در واقع علمی تولید نکردیم. اساس نظریه‌پردازی، تفکر عقلانی است. تفکری که از دوران کودکی در مدارس و دانشگاهها آغاز و محصول آن پژوهشگرانی می‌شود که در مسیر تولید علم گام بر دارند.

بستر و زمینه شکل‌دهی و ایجاد نظریه‌های علمی جدید در کشور ما از اواخر سال 1381 فراهم شد و بخش‌های متنوعی را با خود درگیر کرد. ((هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره)) متولی اصلی ثبت‌ نظریه‌های علمی در کشور است. هیئتی که راه‌اندازی آن از اواخر سال 1381 با حرکت خودجوش برخی اساتید حوزه و دانشگاه با نوشتن نامه‌ای به رهبر انقلاب آغاز و شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در سال 82 برنامه‌ها، سیاست‌ها و آیین‌نامه‌های اجرایی آن را صادر کرد تا به اقدامات و وظایف این هیئت در تولید علم رسمیت بخشد.

این هیئت طی سال‌های گذشته با برگزاری جلسات و اجلاسیه‌های مختلفی به ثبت بیش از 70 نظریه علمی جدید و نو در موضوعات متنوع اقدام کرده است. نظریه‌هایی که توسعه آنها در بخش‌های مختلف علمی علاوه بر تولید علم به رفع نیازهای کشور نیز منجر می‌شود.

در گفت وگو با خدابخش احمدی، دبیر هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره ضمن آشنایی با روند و ایجاد نظریه‌های علمی جدید در کشور فعالیت‌ها و اقدامات این هیئت را بررسی کردیم.

بیکاری در علوم انسانی؛ وقتی تحصیل با بازار کار هم‌قدم نیست

بر اساس گزارش‌های رسمی، نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان علوم انسانی به طور میانگین ۳۰٪ است که این رقم در برخی رشته‌ها مانند فلسفه و تاریخ به ۴۰٪ هم می‌رسد.

گروه دانشگاه -زینب امیدی: «آینده شغلی رشته‌های علوم انسانی به خوبی پیش بینی نشده است و در جداول مشاغل سازمان امور اداری و استخدامی فقط 28 درصد رشته‌های علوم انسانی کد استخدامی دارند.» این سخنان سعید رضا عاملی، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در نشست هیئت اندیشه ورز شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در هفته گذشته است که بار دیگر مساله کمبود شغل و بازار کار مناسب برای فارغ التحصیلان رشته‌های علوم انسانی را گوش‌زد می‌کند.

علوم انسانی در ایران/ تحلیل حاشیه‌نشینی، چالش‌ها و راهکارها

وضعیت شغلی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در رشته‌های مختلف بسیار متفاوت است. در حالی که رشته‌های فنی و مهندسی و پزشکی از فرصت‌های شغلی خوبی برخوردار هستند، رشته‌های علوم انسانی و هنر با چالش‌های جدی در یافتن شغل مواجه هستند. برای بهبود این وضعیت، نیاز به تغییرات ساختاری در نظام آموزش عالی و همکاری بیشتر با صنعت وجود دارد.

طبق گزارش جدید مرکز آمار ایران، در پاییز 1403 سهم جمعیت بیکار فارغ التحصیل آموزش عالی از کل بیکاران 43.1درصد بوده است. بررسی تغییرات این شاخص نشان می‌دهد که نسبت به فصل مشابه سال قبل 0.3درصد افزایش داشته است. در حالی که نرخ بیکاری کلی در کشور کاهش پیدا کرده، سهم فارغ‌التحصیلان از جمعیت بیکار همچنان بالا است. این وضعیت نشان‌دهنده مشکلات ساختاری در بازار کار و عدم تطابق بین تحصیلات دانشگاهی و نیازهای واقعی بازار کار است.در این بین رشته‌های علوم انسانی، شامل رشته‌هایی مانند تاریخ، فلسفه، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و ادبیات، در بازار کار با مشکلات جدی روبه‌رو هستند و به دلیل ماهیت نظری و غیرکاربردی برخی از دوره‌ها، با بیشترین چالش‌ها در جذب نیروی کار مواجه هستند. بر اساس گزارش‌های رسمی، نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان علوم انسانی به طور میانگین 30٪ است که این رقم در برخی رشته‌ها مانند فلسفه و تاریخ به 40٪ هم می‌رسد.

بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم انسانی با مهارت‌های غیرتخصصی وارد بازار کار می‌شوند. مهارت‌هایی مانند تحلیل داده‌ها، مهارت‌های ارتباطی و مدیریتی که در دنیای امروز از اهمیت زیادی برخوردار هستند، معمولاً به طور عمیق در این رشته‌ها تدریس نمی‌شوند.

همچنین بسیاری از فارغ‌التحصیلان علوم انسانی به دنبال مشاغل دولتی هستند، جایی که رقابت برای پذیرش بسیار شدید است. در برخی از رشته‌های علوم انسانی نیز مانند فلسفه و جامعه‌شناسی، نیاز بازار کار به تخصص‌های مربوطه بسیار محدود است.

بر اساس آمارهای رسمی، نرخ بیکاری در میان فارغ‌التحصیلان دانشگاهی بالاتر از میانگین کل جامعه است. بسیاری از این افراد پس از سال‌ها تحصیل و صرف هزینه‌های قابل‌توجه، با بازاری مواجه می‌شوند که یا توان جذب آنان را ندارد یا مهارت‌ها و توانایی‌های آنان با نیازهای واقعی بازار کار همخوانی ندارد.

یکی از دلایل اصلی این مشکل، عدم تطابق برنامه‌های آموزشی با نیازهای بازار کار است. بسیاری از دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی همچنان بر رشته‌های سنتی تمرکز دارند، در حالی که بازار کار به تخصص‌های جدید و مهارت‌های فناورانه نیاز دارد. این موضوع باعث می‌شود که فارغ‌التحصیلان به جای یافتن شغل مرتبط با تخصص خود، یا بیکار بمانند یا به مشاغلی کم‌درآمد و غیرمرتبط روی بیاورند.

از سوی دیگر، رکود اقتصادی و کاهش فرصت‌های شغلی در بسیاری از صنایع نیز به افزایش نرخ بیکاری در این قشر دامن زده است. برخی از کارفرمایان نیز ترجیح می‌دهند به‌جای استخدام نیروهای تازه‌کار، افراد باتجربه را به خدمت بگیرند، که این امر ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار را دشوارتر می‌کند.

فراتر از صفحات کتاب؛ علوم انسانی به دنبال نقش خود در دنیای واقعی

علوم انسانی در دهه‌های اخیر به شکلی فزاینده در حاشیه توجه علمی قرار گرفته است و حاشیه‌نشینی این حوزه، به علت تمرکز جهانی بر علوم مهندسی و فنی، به دلیل ملموس بودن دستاوردهای آن‌ها، این مسئله را تشدید کرده است. در ایران نیز این دیدگاه رواج یافته و توجه لازم به علوم انسانی که می‌تواند در مدیریت صحیح منابع انسانی، حل معضلات زیست‌محیطی و ارتقای هویت فرهنگی نقش مؤثری ایفا کند، صورت نگرفته است.

سهم ناچیز علوم انسانی در بودجه تحقیق و توسعه

با بودجه‌ای که تنها 0.3 تا 0.8 درصد از بودجه کل کشور را شامل می‌شود، سهم علوم انسانی محدود به 10 درصد است. این عدم تخصیص مناسب منابع مالی نشان‌دهنده غفلت از پتانسیل‌های علوم انسانی در برنامه‌ریزی‌های استراتژیک است. از جمله کاربردهای مهم این علوم می‌توان به کاهش تورم، مدیریت اجتماعی و تقویت سرمایه اجتماعی اشاره کرد که هم‌اکنون مغفول مانده‌اند.

فوری؛ حماس اسامی اسرای صهیونیست را تحویل داد | تل‌آویو: اسامی را تحویل گرفتیم

توافق آتش‌بس جدید اسرائیل-حماس: تهدیدها و آزادی اسرا

در حالی که امیدها به یک آتش‌بس دائمی در نوار غزه زنده شده بود، منابع رسانه‌ای اسرائیلی خبر دادند که اسامی اسرای صهیونیستی که قرار بود امروز (یکشنبه، ۱۹ ژانویه) توسط جنبش حماس آزاد شوند، به میانجیگران تحویل داده شده است. به گزارش شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی، اسامی سه اسیر زن اسرائیلی به صورت رسمی به طرف‌های میانجی، از جمله مصر و قطر، تحویل داده شد.

این تحویل اسامی بخشی از توافقی است که برای آتش‌بس موقت میان رژیم صهیونیستی و حماس در نظر گرفته شده است. قرار بود این توافق از ساعت ۸:۳۰ صبح به وقت محلی آغاز شود، اما از همان ابتدای صبح، آتش‌بس با تداوم حملات اسرائیل مواجه شد. ارتش اسرائیل اعلام کرد که به دلیل عدم دریافت اسامی اسرای صهیونیستی، به حملات خود ادامه خواهد داد.

این توافق که تحت نظارت میانجیگران خارجی از جمله مصر، قطر و ایالات متحده شکل گرفته، در ابتدا قرار است به مدت شش هفته اجرایی شود. در صورت پایبندی طرفین به تعهدات خود، توافق وارد مراحل دوم و سوم خواهد شد. این آتش‌بس به طور خاص بر آزادی متقابل اسرا تمرکز دارد و امید می‌رود که در کنار آن، هر دو طرف برای رسیدن به یک توافق جامع‌تر پیش بروند.

رژیم صهیونیستی در حالی که به اعلام اجرای آتش‌بس پرداخته بود، در عمل از ادامه حملات به شمال نوار غزه سخن گفت و این نشان می‌دهد که هر دو طرف هنوز در کشاکش تنش‌ها و موانع متعدد قرار دارند. این توافق که به نظر می‌رسد فقط اولین گام در یک مسیر پر پیچ و خم باشد، می‌تواند نقطه عطفی در جنگی ۴۷۱ روزه باشد که هیچ‌گاه در میدان نبرد به پایان نرسیده است.

فوری؛ حماس اسامی اسرای صهیونیست را تحویل داد | تل‌آویو: اسامی را تحویل گرفتیم

توافق آتش‌بس جدید اسرائیل-حماس: تهدیدها و آزادی اسرا

در حالی که امیدها به یک آتش‌بس دائمی در نوار غزه زنده شده بود، منابع رسانه‌ای اسرائیلی خبر دادند که اسامی اسرای صهیونیستی که قرار بود امروز (یکشنبه، ۱۹ ژانویه) توسط جنبش حماس آزاد شوند، به میانجیگران تحویل داده شده است. به گزارش شبکه ۱۲ تلویزیون رژیم صهیونیستی، اسامی سه اسیر زن اسرائیلی به صورت رسمی به طرف‌های میانجی، از جمله مصر و قطر، تحویل داده شد.

این تحویل اسامی بخشی از توافقی است که برای آتش‌بس موقت میان رژیم صهیونیستی و حماس در نظر گرفته شده است. قرار بود این توافق از ساعت ۸:۳۰ صبح به وقت محلی آغاز شود، اما از همان ابتدای صبح، آتش‌بس با تداوم حملات اسرائیل مواجه شد. ارتش اسرائیل اعلام کرد که به دلیل عدم دریافت اسامی اسرای صهیونیستی، به حملات خود ادامه خواهد داد.

این توافق که تحت نظارت میانجیگران خارجی از جمله مصر، قطر و ایالات متحده شکل گرفته، در ابتدا قرار است به مدت شش هفته اجرایی شود. در صورت پایبندی طرفین به تعهدات خود، توافق وارد مراحل دوم و سوم خواهد شد. این آتش‌بس به طور خاص بر آزادی متقابل اسرا تمرکز دارد و امید می‌رود که در کنار آن، هر دو طرف برای رسیدن به یک توافق جامع‌تر پیش بروند.

رژیم صهیونیستی در حالی که به اعلام اجرای آتش‌بس پرداخته بود، در عمل از ادامه حملات به شمال نوار غزه سخن گفت و این نشان می‌دهد که هر دو طرف هنوز در کشاکش تنش‌ها و موانع متعدد قرار دارند. این توافق که به نظر می‌رسد فقط اولین گام در یک مسیر پر پیچ و خم باشد، می‌تواند نقطه عطفی در جنگی ۴۷۱ روزه باشد که هیچ‌گاه در میدان نبرد به پایان نرسیده است.

جاسوس کا.گ.ب در قلب باکینگهام

افشای راز بزرگ کاخ باکینگهام: جاسوسی که ملکه الیزابت از آن بی‌خبر بود!

اسنادی که اخیراً افشا شده، پرده از یکی از بزرگترین رازهای جنگ سرد در قلب پادشاهی بریتانیا برداشته است؛ یک جاسوس کا.گ.ب مدت‌ها در کاخ باکینگهام حضور داشته و ملکه الیزابت دوم به مدت نزدیک به یک دهه هیچ‌گاه از این موضوع مطلع نشده بود!

آنتونی بلانت، مشاور هنری خانواده سلطنتی انگلیس، نقاشی‌های سلطنتی را هدایت می‌کرد و حتی به خزانه با ارزش ملکه دسترسی داشت. در حالی که در ظاهر نقشی مهم در دربار ایفا می‌کرد، بلانت زندگی دوگانه‌ای به عنوان جاسوس شوروی داشت. این جاسوس که به عنوان «دوست» ملکه شناخته می‌شد، تا جایی پیش رفت که نشان شوالیه را از دست ملکه دریافت کرد.

این اطلاعات، که به تازگی توسط آرشیو ملی انگلیس منتشر شده، نشان می‌دهد که بلانت در سال ۱۹۶۴ به جاسوسی برای شوروی اعتراف کرد، اما ملکه تا سال ۱۹۷۳ از این موضوع بی‌خبر بود. افشای هویت این جاسوس برای نخستین بار در ۱۹۷۹ و توسط مارگارت تاچر، نخست‌وزیر وقت، در پارلمان صورت گرفت.

در این میان، سرویس‌های امنیتی بریتانیا به دقت از هویت بلانت محافظت می‌کردند و تنها معدودی از مقامات ارشد از این موضوع آگاه بودند. حتی منشی خصوصی ملکه در آن زمان به هیچ‌وجه از جاسوسی بلانت مطلع نشده بود. به گفته منابع آگاه، هدف از پنهان نگه داشتن این اطلاعات، جلوگیری از هرگونه رسوایی برای سلطنت و جلوگیری از ضربه به اعتبار ملکه بود.

کریس اسمیت، مورخ برجسته و نویسنده کتاب‌های جاسوسی، در این خصوص گفت: «این رویدادها بیشتر به ما نشان می‌دهند که دولت بریتانیا قادر به محاکمه بلانت نبوده است، تا اینکه تلاش کرده باشد ملکه را از این ماجرا بی‌خبر نگه دارد.»

پنهان‌کاری اطلاعات به این دلیل انجام می‌شد که افشای حضور یک جاسوس در کاخ، می‌توانست برای سلطنت آبروریزی بزرگی به دنبال داشته باشد. همین مسئله باعث شد که کاخ به سرعت از اطلاع رسانی رسمی به ملکه خودداری کند و حتی در صورتی که بلانت بیمار می‌شد، فقط در آن شرایط به ملکه اطلاع داده می‌شد تا از تبعات منفی رسانه‌ای دوری شود.

مایکل هنلی، دبیر سرویس اطلاعاتی MI5، در سال ۱۹۷۲ اعلام کرد که تنها منشی مخصوص ملکه و معاونش از حضور بلانت در کاخ اطلاع داشتند. به گفته هنلی، «آگاهی ملکه از این موضوع تنها نگرانی‌های بیشتری برای او ایجاد می‌کرد، بنابراین نیازی به اطلاع دادن به او نبود.»

این اسناد که به تازگی منتشر شده‌اند، نه تنها یک حلقه از تاریخ پنهان جنگ سرد را روشن می‌کنند، بلکه نشان می‌دهند که حتی در بزرگ‌ترین کاخ‌ها و قدرتمندترین خانواده‌ها هم رازهایی هستند که مدت‌ها پنهان می‌مانند.